Εκδότης: Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών

Γενική επιμέλεια εκδόσεως: Κώστας Δαφνής

Συναγωγή κειμένων – Μετάφραση – Εισαγωγή – Βιβλιογραφία: Παύλος Πετρίδης – Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΚΕΡΚΥΡΑ 1984

Περιεχόμενα

Κ. ΔΑΦΝΗ: Προλογικό σημείωμα, σ. 7.

ΚΕΙΜΕΝΑ: Έτους 1819, σ.9-73.

Έτους 1820, σ. 75-148.

Έτους 1821, σ. 149-219.

Έτους 1822, σ. 221-244.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ, σ. 245-248.

ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ 1815-1822, σ. 249-289.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, σ. 291-305.

ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Ε’ Τόμου, σ. 307-310.

ΠΙΝΑΚΕΣ ΚΥΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ Στ’ Τόμου, σ. 311-313.

Ο ΣΤ΄ Τόμος του Αρχείου Ιωάννου Καποδίστρια αποτελεί συνέχει του Ε’. Σε αυτόν δημοσιεύονται τα υπόλοιπα κείμενα του Καποδίστρια που συνήγαγε ο καθηγητής Παύλος Πετρίδης από τα ρωσικά αρχεία και αριθμούνται ως συνέχεια εκείνων του Τόμου Ε΄, από το 108^ο έως και το 163^ο . Αναφέρονται δε στα έτη 1819-1822. Αυτών έπονται σημειώσεις του Κ. Δαφνή για την καλή κατανόηση του κλίματος της εποχής και, συνεπώς, την ευχερέστερη ένταξη των κειμένων-τεκμηρίων στο πλαίσιο των αρχών του 19^ου αιώνα, η οποία προϋποθέτει την μελέτη της καποδιστριακής «Αυτοβιογραφίας» η οποία εμπεριέχεται στον Α’ Τόμο του παρόντος Αρχείου.

Ακολούθως, παρατίθενται λίαν χρηστικοί πίνακες των κειμένων, κατά την αριθμητική σειρά της δημοσίευσης και ανά έτος, από το 1815 έως το 1822, με σύντομες πλην ουσιώδεις περιλήψεις. Η βοήθεια προς τον χρήστη του έργου ενισχύεται με την εκπόνηση πινάκων με τα κύρια ονόματα που περιέχονται στα έγγραφα και στους δύο τόμους Ε΄ και Στ΄, καθώς και μια βιβλιογραφία –βιβλιογραφική επιλογή, ξενόγλωσση και ελληνική (επιλογή), πολύ ενδιαφέρουσα, αναφερόμενη σε πηγές, δημοσιεύσεις και βοηθήματα – βιβλία και άρθρα.

Από τα έγγραφα αυτού Τόμου, ενδεικτικά σημειώνονται το 108 και το 162, τα οποία αναφέρονται στην εκπαίδευση, την ηθική και πνευματική ανάταση των Ελλήνων, γραμμένα το μεν ένα στην Κέρκυρα το 1819 ως «Εγκύκλια επιστολή με παρατηρήσεις, πάνω στα «μέσα» βελτίωσης της μοίρας των Ελλήνων», το δε άλλο το 1822 «Υπόμνημα προς τους Έλληνες», (το οποίο βρέθηκε στο Αρχείο Ι.Β. Θεοτόκη, μάλλον σταλμένο στον Βιάρο και μεταφρασμένο από τον τελευταίο). Στο δεύτερο εμπεριέχεται έντονη κριτική της πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων και σχολιάζεται την σκληρότητα της Υψηλής Πύλης στο θέμα των Ελλήνων, αλλά και η αισιόδοξη θέση του Καποδίστρια για το μέλλον της Ελληνικής Επανάστασης, την επέκτασή της και στην Μακεδονία πέραν του Ολύμπου, καθώς και προτάσεις για εύτακτη οργάνωση του στρατού, στοχευμένη δράση του στόλου, αρωγή στους Σουλιώτες και τους Ολυμπίους και να προσέξουν την συμπεριφορά τους προς τους Τούρκους και τους Αλβανούς που είναι και αυτοί υπόδουλοι της Πύλης. Ανάλογο είναι και το πνεύμα της επιστολής, Τεκμήριο 109 (Κέρκυρα, 6/18 Απριλίου 1819, δημοσιευμένο ήδη το 1978 από την Ελ. Κούκκου), προς τον γενικό πρόξενο της Ρωσίας στην Πάτρα Ιωάννη Βλασσόπουλο. Στην επιστολή αυτή αναφέρεται στον Αλή Πάσα και στην δυστυχία της Πάργας και των Ιονικών Νησιών. Στα Επτάνησα αναφέρονται και τα έγγραφα 112 και 113 (1819) προς τον Βρετανό υπουργό των Αποικιών λόρδο Μπάθουρστ, όπως και το έγγραφο 114 προς τον δούκα του Ουέλλιγκτων και η επιστολή προς τον Ρώσο πρεσβευτή στο Λονδίνο Λίεβεν (128). Επίσης, για τα Επτάνησα γράφει ο Καποδίστριας και στον βαρώνο Στρόγγανωφ (1819, 116), πρεσβευτή της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη, μιλώντας ανοιχτά για επανάσταση αυτών που θα επιδράσει καταλυτικά και στην άλλη Ελλάδα. Προς τον γενικό πρόξενο στη Πάτρα Λ. Μπενάκη απευθύνεται η επιστολή, έγγραφο 121, και αναφέρεται στις ταραχές στην Ζάκυνθο και την Αγία Μαύρα (1820). Στις ταραχές αυτές αναφέρεται και το έγγραφο 125, επιστολή προς τον βαρώνο Στρόγγανωφ, στην οποία σημειώνει ο Καποδίστριας τα σκληρά μέτρα του ύπατου αρμοστή των Επτανήσων στρατηγού Μαίτλανδ, ως και ότι θεωρεί βρετανική προπαγάνδα τα διαδιδόμενα περί υποβολής για εξέγερση εκ μέρους της Ρωσίας.

Εισήγηση προς τον τσάρο Αλέξανδρο Ι αποτελεί το έγγραφο 110 για την κατάσταση στην Γαλλία (Ιούλιος 1819). Αναλόγως στο επόμενο, 111, εκθέτει ο Καποδίστριας στον τσάρο τις θέσεις του Κάστελρυ και της Αγγλίας για τα θέματα των χωρών Γαλλίας, Γερμανίας, Ισπανίας, Δανίας, Σουηδίας, καθώς και τον Βερβερίων και Νέγρων και το θέμα του Περσικού. Στο τσάρο απευθύνεται και το έγγραφο 117, που είναι υπόμνημα για τις γερμανικές υποθέσεις (1819). Ακολουθούν πολλά υπομνήματα προς τον τσάρο Αλέξανδρο (126, 137, 138, 139, 140, 141, 145, 146, , 156, 154,155, 160) για ποικίλα ευρωπαϊκά θέματα.

Τα υπόλοιπα κείμενα αποτελούν επίσημες και προσωπικές επιστολές, οι οποίες απευθύνονται σε διπλωμάτες για ευρωπαϊκά ζητήματα, όπως για τις σχέσεις Ρωσίας και Βατικανού: 130, για τα επαναστατικά γεγονότα στην Ισπανία και πιο πολύ στην Ιταλία: 129, 134, 138, 140,141, 144, 145, 146, 147, 148, και για την Γαλλία: 131, 143. Επίσης, έγγραφα για την στάση Ρωσίας αναφορικά με την διένεξη της Υψηλής Πύλης και του Αλή Πασά :133, καθώς και έγγραφο προς την Υψηλή Πύλη με την αποδοκιμασία από την Ρωσία του κινήματος του Υψηλάντη :152.