Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια

Εκδότης: Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών

Γενική επιμέλεια εκδόσεως: Κώστας Δαφνής

Πρόλογος – Μεταγραφή – Ευρετήρια – Επιμέλεια: Δήμητρα Πικραμένου-Βάρφη

Μετάφραση: Δήμητρα Πικραμένου-Βάρφη και Γιάννα Τσούτσου-Δημοπούλου.

Τόπος και έτος έκδοσης: Κέρκυρα, 1983

Περιεχόμενα

Πρόλογος, σ. θ΄- λ΄.

Βιβλιογραφία, σ. λα΄

Εκδοτικά, σ. λβ΄.

Οι επιστολές, σ. 1-211.

Παράρτημα, σ. 213-260.

Συγκεντρωτικός Πίνακας επιστολών, σ. 263-266.

Πίνακας κυρίων ονομάτων και πραγμάτων, σ. 267-286.

Ο Τόμος Ι΄ περιλαμβάνει επιστολές του Καποδίστρια προς τον Λεοπόλδο του Σαξ Κόμπουργκ (8 τον αριθμό), τον Εϋνάρδο (οι 25) και τον Μιχαήλ Σούτσο (οι υπόλοιπες 30), οι οποίες συντάχθηκαν κατά τα έτη 1829-1831. Από αυτές, όλες οι προ τον πρίγκιπα Λεοπόλδο και τον Εϋνάρδο, καθώς και οι πέντε προς τον Σούτσο, προέρχονται από την Αλληλογραφία – Correspondance του Κυβερνήτη και αναδημοσιεύονται αμετάφραστες με μια βασική περίληψη, οι δε υπόλοιπες 25, οι ανέκδοτες προς τον Σούτσο, δημοσιεύονται με μετάφραση. Παρατίθενται δε κατά χρονολογική σειρά.

Των επιστολών προηγείται ένας κατατοπιστικός πρόλογος της Δήμητρας Πικραμένου–Βάρφη για τις τρεις προαναφερθείσες προσωπικότητες με τις οποίες επικοινωνούσε τακτικά ο Καποδίστριας, τις σχέσεις που είχαν με τον Κυβερνήτη και το ρόλο που έπαιξαν για τα ελληνικά θέματα κατά την καίρια αυτή τριετία, την καθοριστική για πολλές εκκρεμότητες και ανάγκες του τότε συγκροτούμενου νεοελληνικού κράτους.

Τα θέματα ποικίλλουν, όπως τα προβλήματα που προκάλεσε κεραυνός στο φρούριο του Ναυαρίνου και τα επακόλουθα της πτώσης του (επιστολή 1, προς τον Εϋνάρδο). και παράλληλα

Τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας, οι προσπάθειες δανεισμού και οι εσωτερικές δυσκολίες (ευταξία, ειρήνη, ληστεία, πληρωμές στρατιωτικών και υπαλλήλων) κυρίως είναι τα θέματα στις επιστολές 2^η, 3^η, 4^η, 5^η, 6^η, 7^η, 9^η, 10^η, 14^η, 19^η, 24^η, 27^η, 42^η, 49η, 50^η, 53^η, κ.ά., αλλά και η αντιπολίτευση (13^η, 15^η, 16^η, 19^η, 32^η, 39^η (σε αυτήν αναφέρεται και ο γηραιός Κοραής ως συνεργήσας στην αντιπολίτευση), 42^η, 44^η, 46^η, 47^η, 49^η, 51^η, 52^η (στην οποία αναφέρονται και Γάλλοι αξιωματικοί ως συνεργάτες των αντιπολιτευομένων ως και στην 58^η και 59η), 53^η, 58^η, 59^η, 61η . Επίσης, τον απασχολεί και η εκπαίδευση (π.χ. 5^η, 18^η κ.ά.), καθώς και η πρόοδος που διαπιστώνει σε μερικούς τομείς (29^η, 30^η, 32^η, 36^η ). Ο Καποδιστρίας στην 54^η επιστολή, απευθυνόμενη στον πρίγκιπα Σούτσο, σημειώνει μια ρεαλιστική πλην απογοητευτική διαπίστωση: «Η Ελλάς ευρίσκεται εις τον 12^ο ή 13^ο αιώνα. Και άπασαι αι προσπάθειαι της Κυβερνήσεως οφείλουν να τείνουν εις το να την οδηγήσουν εις τον παρόντα αιώνα», (σ. 183).

Η εξεύρεση κατάλληλου υποψηφίου για τον θρόνο της Ελλάδας τον απασχολεί έντονα (3^η από 6/1/1630. 6^η, 8^η, 9^η, 15^η, 17^η, 19^η, 20^η, 28^η, 39^η, 62^η). Θεωρεί ότι αυτός κατ’ αρχάς βρέθηκε στο πρόσωπο του Λεοπόλδου του Σαξ Κόμπουργκ ( του μετέπειτα βασιλιά του Βελγίου), αλλά θέλει και να προλάβει τυχόν αρνητικές αντιδράσεις του ελληνικού λαού (8^η, 9^η, 10^η, -και σχετικά με το θρήσκευμα του νέου ηγεμόνα και τις εθνικές γαίες - : 11^η, 12^η, 13^η). Η δε παραίτηση του Λεοπόλδου από τον ελληνικό θρόνο προκαλεί πολλά προβλήματα (20^η από 2/7/1830, 36^η), ακόμη και διατάραξη της τάξεως (23^η, 36^η κ.ά.).

Από τις επιστολές καταφαίνεται η ανησυχία του Κυβερνήτη για τις διαθέσεις τω Μεγάλων Δυνάμεων σχετικά με το μέλλον της Ελλάδας (1^η, 8^η, 10^η, 11^η, 12^η, 13^η, 46^η, 47^η, 53^η, κ.ά.), ότι ο Καποδίστριας ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για το θέμα των συνόρων (7^η, 25^η, 26^η, 37^η, 38^η) και τα συμπαρομαρτούντα ζητήματα (ανταλλαγή πληθυσμών και περιουσιών π.χ. 25^η). Καθώς και το θέμα της φύλαξης των συνόρων που προτείνει ως εσχάτη λύση να αναληφθεί από τα γαλλικά στρατεύματα προς αποφυγήν ταραχών μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων (49^η, 50^η).

Οι επιστολές 55η 56^η, 57^η (όλες από 15/8/1831), καθώς και η 58^η (από 25/8/1831) απευθύνονται στον πρίγκιπα Σούτσο, πλην της 57^ης προς του Εϋνάρδο, και τους εκθέτει τα γεγονότα του Πόρου και την άτεγκτη στάση τη υδραίικης αντιπολίτευσης, η οποία είχε ως εγκεφάλους τον Μαυροκορδάτο και τον Λάζαρο Κουντουριώτη και ως εκτελεστή τον Μιαούλη και η οποία έφτασε στο ακρότατο σημείο να ανατινάξει τα δύο καλύτερα και ισχυρότερα πολεμικά πλοία της Ελλάδας σε μια πολύ δύσκολη στιγμή.

Στο Παράρτημα παρατίθενται επιστολές ή αποσπάσματα επιστολών του Λεοπόλδου και του Εϋνάρδου, τα οποία σχετίζονται με την θεματική των συναφών επιστολών του Κυβερνήτη και φωτίζουν πτυχές των ενεργειών του για την επίλυση καίριων ζητημάτων τα οποία ταλάνιζαν την Ελλάδα.